Z wardynia

Owczarek środkowoazjatycki - CAO

 

   Wpływ warunków życia i użytkowania na wygląd i charakter  CAO  .

Motto: 

"WOŁKODAWY AZJI , to nie jedna z wielu ras istniejących  na  Świecie, To  " GŁAZ ", pośród innych ras, mieszczący w sobie całe historyczne doświadczenie  udomowienia  i  doskonalenia  psa od chwili jego oswojenia aż po obecne czasy. Bardzo wiele wysoko cywilizowanych narodów naszej planety , które wyprowadziły już niejedną rasę  domowych zwierząt, w tym  znaczną ilość ras psów, rozpoczęło swoje istnienie  na długo  po  pojawieniu się  wołkodawów Azji na naszej planecie."         /W.A. Ajsenberg /

 POCHODZENIE   VOŁKODAWÓW   AZJI 

Według  jednej z najbardziej spopularyzowanej  wersji  pochodzenia   wołkodawów  Azji Centralnej i Kaukazu , tak zresztą jak  wszystkich  mastifo podobnych   ras, pochodzą one  od starożytnych  mastifów  z Tybetu i są ich bezpośrednimi  potomkami. Pierwsze wizerunki tych psów,  w postaci płaskorzeźb,  rysunków i statuetek  pochodzą z   IV wieku p.n.e, tj. od czasu pojawienia się pierwszych   cywilizacji  w międzyrzeczu Tygrysu i Eufratu. Z Tybetu ,  starożytne mastify , rozprzestrzeniły się na tereny Indii, Chin  i Mezopotamii . 

1)  Pierwotne przeznaczenie i uzytkowanie ...     

Wraz z rozwojem ludzkiej cywilizacji psy te używane były do polowań na  duże dzikie zwierzęta   a  podczas  wojen  przeciwko konnicy i piechocie przeciwnika. Psy takie  były niesłychanie wielkie i wojownicze , nosiły ogon pionowo, albo zawinięty nad grzbietem. Luźno zwisająca skóra wokół głowy i szyi ochraniała je podczas walki.

Wraz z rozwojem pasterstwa   używane  były również  do ochrony przed drapieżnikami , wilkami, hienami, irbisami czy kojotami,  przemieszczających  się z miejsca na miejsce i  koczujących stad  bydła ,koni, kóz i owiec ..... a także  do ochrony  karawan  kupieckich  ,  polowań  ,  oraz   pilnowania  zwykłych   domostw  i osad  .  

     *Psy - stróżujące " dworowe "     charakterystyczne   dla ludów osiadłych ...używano ich wyłącznie do ochrony , gdyż do pracy pasterskiej były zbyt ciężkie...,,dworowe " - imponujące stróże , cięższe , agresywne i nieufne do obcych , często trzymane na łańcuchach - . duże psy obronne były zawsze drogo cenione i mogły trafiać do innych regionów tylko w charakterze wyjątkowych podarunków , albo w rezultacie zaborczych wypraw wojennych *.

     *Psy bardziej lekkie i ruchliwe wykorzystywane były przez ludy koczownicze do pasienia i polowań na dzikie zwierzęta ,

     * Psy pilnujące bydła czy koni wykształtowały  się jako  wysoko nożne  i szybkie w reakcjach ,

     * pilnujące owiec , psy  czabańskie , nieco wolniejsze , krępe -nie płoszące stada ale za to  skutecznie ochraniające   stada   od  drapieżników , to właśnie słynne psy " wolkodawy" lub „ałabaje „

     * psy karawanowe,  drobniejsze odmiany psów rozprzestrzeniały się po terenie Azji środkowej , znacznie swobodniej i z karawanami ,pod nazwa "psów karawanowych " , towarzyszyły i ochraniały karawany handlowe .Ten typ "karawanowych " psów, niósł w sobie krew wszystkich możliwych szczepów i ras spotykanych wzdłuż "jedwabnego szlaku " jako jaskrawy przykład kształtowania się   typu   wyłącznie pod kątem przydatności użytkowej ......

Z Mezopotamii, wraz z falami przesiedlających się ludów, kupieckimi karawanami, lub oddziałami wojowników , starożytne Mastify rozprzestrzeniły się coraz dalej na północ i zachód  do  Persji , Azji Centralnej, Kaukazu, a także do Azji Mniejszej , Egiptu i innych krajów.   Później do starożytnej Grecji i dalej do Europy...................................

2) Wpływ warunków życia i użytkowania na wygląd i charakter OSA .

Motto: 

" Warunki  kształtowania  jednostki powinny być zbieżne  z warunkami  kształtowania typu /rasy , jako takiej   .,  Tylko naturalne środowisko kształtuje, utrwalając korzystne cechy, i nie  pozwala  zatracić wrodzonych właściwości.......” .       / autor  W.W. Fadin  / 

Hodowcy bydła ludów Azji  Centralnej, i Kaukazu nie dążyli do doboru  zewnętrznie pełnego gracji psa. Głównym kryterium była śmiałość, siła i zręczność  w walce, zdolność psa do przewlekłego przeciwstawiania się licznym drapieżnikom , w obfitości zamieszkującym  bezkresne przestrzenie  tego rozległego regionu i powodującym straty w stadach zwierząt domowych.

Jednak w pewnym stopniu, dobór  pogłowia psów  w naturalnej hodowli związany był i z wyglądem zewnętrznym. , gdyż w walce z drapieżnikami , mogły zwyciężać tyko osobniki , posiadające  najbardziej odpowiednią do takiej walki budowę anatomiczną. Podczas  długotrwałych  przemarszów, koczowania, i sezonowego przepędzania bydła, mogły przeżyć tylko osobniki najlepiej do nich przystosowane anatomicznie.

Bezkresne , bezwodne piaski ,  pustynie  i surowe masywy górskie  zajmujące większą część terytorium Azji Centralnej, silne kontynentalne wiatry , nieustanna walka o przeżycie, to czynniki , które również miały udział w kształtowaniu się zewnętrznego oblicza i wewnętrznej istoty wołkodawa. Jego zewnętrzne oblicze to:  imponujące rozmiary,  potężny kościec , rozwinięta muskulatura, harmonijna i  racjonalna budowa oraz twardy i ponury wyraz oczu ....

Odnośnie charakteru i temperamentu , to psy te wyróżniają się:  Silnym , odpornym systemem nerwowym , nieugiętą  wolą ,  ufnością we własne  siły, bezgraniczną odwagą ,  niezależnością , bystrym umysłem,  agresywnością  wobec dużych drapieżników i innych psów, oraz  wrodzonym instynktem ochrony swojego terytorium.

3) DOJRZEWANIE

Psy tej rasy formują się bardzo późno. Pełny fizyczny i psychiczny rozwój samca dobiega końca około czwartego roku życia. , suki nieco wcześniej. W tym wieku psu rozszerza się pierś, zwiększa się objętość czaszki i pyska,

Formuje się i poszerza muskulatura grzbietu i lędźwi. , a skóra staje się jeszcze grubsza, nie do przebicia. , tworząc fałdy na szyi.

System nerwowy kształtuje się wraz zakończeniem kształtowania się eksterieru.

Mimo jednak tak późnego formowania, nawet we wczesnym szczenięcym wieku, psy te zadziwiają  swoim rozumem i samodzielnością.

4) INTELEKT

 Właściwy tej rasie intelekt i zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji  w najbardziej ekstremalnych i niezwykłych sytuacjach  był   niezbędny w ich trudnym pełnym  śmiertelnych niebezpieczeństw życiu  .

Wśród turkmeńskiego ludu krąży masa opowieści , owianych nimbem legendarności  o walkach  psów  "sam na sam" ,  z  rozmaitymi drapieżnikami , ...................o sławnych potyczkach pomiędzy takimi legendarnymi bojownikami jak : Staryj  Jelbars, Ak Jekimen-1, Ak Jekimen-2, Gara- Jekimen, Kara-Kiele, Ucz -Diszli, Sary Jelbars, Akgusz, Tochmet.  

5) EKSTERIER 

W wyglądzie  zewnętrznym i charakterze  owczarka środkowo azjatyckiego  wołkodawa, wszystko    podporządkowane jest  jednemu celowi : by z powodzeniem  przeciwstawic się każdemu wrogowi  , czyniącemu  zamach na obiekt ochrony .

     --- Natura obdarzyła wołkodawa  ogromną siłą, skórą "nie do przebicia", potężnymi szczękami , dobrym układem oddechowym, a nieustanne potyczki z drapieżnikami i sobie podobnymi , wyostrzyły do perfekcji jego kunszt walki i wzmocniły system nerwowy. Nie mogło też być inaczej, bowiem każdy błąd czy słabość  , kończyły się śmiercią psa z zębów drapieżnika.   tak np.: 

     --- podgardle;  naturalna osłona gardła przed zębami i pazurami przeciwnika. 

     --- elastyczna skóra, (swobodnie odchodząca od mięśni ) zapewnia większą zwrotność psa podczas starcia.

     ---Ponieważ azjatyckie wołkodawy to potężne zwierzęta o dosyć dużej masie ciała(duży ciężar mięśni i szkieletu), dla których  charakterystycznym chodem przy przyśpieszeniu jest galop, toteż pewne spionowanie przednich i tylnych kończyn (oczywiście w rozsądnych granicach.)absolutnie łączy się z cechami anatomiczno – funkcjonalnymi.

Kończyny o takich kątach spełniają rolę sztywnych amortyzatorów i mogą przyjmować na siebie duże obciążenia. , szczególnie przy płynnym kłusie przechodzącym w galop,  właściwym psom  tej rasy  .

     --- Nieco rozprostowane stawy skokowe tylnych kończyn,  przyczyniają się również do lepszego utrzymania równowagi psa podczas walki w stójce/świeczce,  na tylnych łapach ,dając mu tym samym  istotną przewagę w boju.

Wprawdzie  przy większym   nachyleniu kości biodrowych  , wydajność ruchu w pewnym stopniu  wzrasta , jednak nie wolno zapominać, iż wtedy w walce ,podczas gwałtownego wejścia psa w świeczkę ,  znacznie  osłabiła by  się siła ciosu zadanego przeciwnikowi   wraz z jednoczesną  utratą równowagi i  zwiększeniu się możliwości przewrócenia  się psa  na grzbiet.

     --- Potężne i szerokie szczęki z dużymi i silnymi zębami. 

Siekacze rozmieszczone w linii prostej a nie po łuku jak u większości innych ras.

Szeroka i potężna kufa wykształtowała się wychodząc z przeznaczenia i celów praktycznych, właściwe dla rasy zwieranie się szczęk ma zapewnić twardy i pewny chwyt.

     -- Siła fizyczna -   Oprócz tego  Wołkodawy, władając ogromną siłą fizyczna , przy dosyć  regularnej konieczności jej stosowania,  potrafią   oszczędnie i długotrwale  przemieszczać się z  rytmiczną szybkością   i  wszystko to  w warunkach nieregularnego i skąpego odżywiania. Turkmeński Wołkodaw potrzebuje również długotrwałego  odpoczynku do regeneracji sił.  gdyż  jego  energetyczne i fizyczne  możliwości  mają bardziej  wybuchowy charakter.

6) EKSTERIER a RUCH

W walce o przetrwanie, natura wyposażyła  wołkodawa azjatyckiego pochodzenia w paradoksalnie  niemożliwe do osiągnięcia u innych "cywilizowanych "ras , możliwości. A mianowicie, łączy  on w  sobie  imponujące rozmiary i duży ciężar  z    umiejętnością  rozwinięcia  , błyskawicznego przyśpieszenia   z   nadzwyczajną  zwinnością   i  szybkością  .   podczas  ataku.

Zachowanie  dorosłych wołkodawów jest zrównoważone , w zwykłej sytuacji   są one bardzo spokojne  i na pierwszy rzut oka wydają się leniwe  i nieruchawe , lecz w razie konieczności ataku na przeciwnika , wołkodaw momentalnie koncentruje uwagę i siły , potem następuje błyskawiczny skok  i mocny chwyt potężnymi szczękami , uzbrojonymi w wielkie  zęby.

UWAGA: 

W pogoni za bardziej okazałym wyglądem , grubszą kością, i większymi głowami,  w zorganizowanych hodowlach , poza naturalnym obszarem występowania  zdażają się przypadki , krzyżowania , od czasu do czasu ,   owczarków środkowo-azjatyckich z  BERNARDYNAMI i NOWOFUNLANDAMI.  Za niewątpliwy dowód krzyżowania mieszanego mogą  świadczyć  takie  rzucające się w oczy cechy jak :

Kształt głowy psa, oczy rudawej barwy, a także jego ruch. Bardzo sprawny i zwrotny, szczególnie w ruchu obrotowym u OSA, okazuje się nieruchawy i ślamazarny u  tego typu  mieszańców.

7) TRANSFORMACJA  RASY   na skutek zmian warunków życia i użytkowania

Motto: 

"......Dotarły one do naszych  dni  przez tysiąclecia  w całej swojej okazałości,  nie ulegając  żadnym zmianom ..., w pełnej harmonii z przyrodą i człowiekiem.., "         /W.A. Ajsenberg/  

Zmiana  przeznaczenia i wykorzystania tych psów w wielu krajach Europy i Ameryki , zmieniła ich pierwotny  wygląd i charakter, jednak porównując ich dawne opisy i wizerunki , zachowane do naszych czasów , nietrudno stwierdzić że pochodzą  od tych samych przodków.

Tam jednak, gdzie na skutek historycznych przyczyn rdzenna ludność zachowała do naszych czasów ten sam ortodoksyjny tryb życia , naturalne  sposoby doboru w hodowli  i praktyczne  zastosowanie psów jako  wołkodawów,  panujący  tam setki lat temu , wołkodawy przetrwały  do naszych czasów w niezmienionej postaci.

Wołkodawy  Kazachstanu – TOBIET

EKSTERIER   -   wykształcony   przez naturę

 Jest idealnie przystosowany do życia w klimacie z wielkimi spadkami temperatury i cała jego budowa anatomiczna mówi o jego ewolucji w warunkach ostrego, kontynentalnego klimatu.

1) Ciężka głowa z dużą spłaszczoną od góry czaszką, z ostro zaznaczonymi łukami brwiowymi i zaznaczonym guzem potylicznym.
Czoło szerokie,

2) STOP- przejście z czoła do kufy płynne, ale wyraźnie zaznaczone.
Kufa niewiele krótsza od czaszki, pojemna z szeroką, dużą i czarną truflą nosa, która ma formę prostokąta.
Górna warga jest gruba, sięgająca do dolnej krawędzi żuchwy .

3) Żuchwa szeroka, zęby białe i duże. kości policzkowe potężne, dobrze zaznaczone  -   gwarantujące mocne chwyty   w walce z przeciwnikiem .... 

4) Oczy małe, okrągłe, głęboko i szeroko   osadzone, dobrze chronione przez łuki brwiowe  przed wiatrem i piaskiem  pustyni a także  zranieniem w walkach . Szerokosc rozstawione aby zapewnic maksymalnie szeroki kąt widzenia ....
.
5) Szyja nisko osadzona, potężna, z dobrze rozwiniętym podgardlem.

6)  Korpus masywny, z szeroką i głęboką klatka piersiową, żebra okrągłe. Lędźwie szerokie, dobrze umięśnione. Kłąb wysoki, potężny, dobrze umięśniony, za kłębem przy dopuszczalnym "wysokim zadzie"/ „ wysoki zad ”-   poprawia   zwrotnosc  obrotową  psa /...  może tworzyć się wklęśnięcie tzw. "pieriesleżyna " , jednak grzbiet w każdym przypadku jest twardy i sprężysty . Brzuch nisko opuszczony, prawie do poziomu dolnej linii klatki piersiowej.

7)  Tkanka podskórna dobrze rozwinięta na całym ciele, zwłaszcza w rejonach szyi, kłębu i pod klatką piersiową .... Praktycznie wszyscy "kynolodzy od azjatów" taki rozwój tkanki podskórnej u CAO tłumaczą ochroną od wilczych kłów, podczas gdy my uważamy, że jest ona wynikiem ewolucji rasy w surowych warunkach klimatycznych .

Tkanka podskórna na równi z bardzo gęstą sierścią utrzymuje temperaturowy bilans ciała , a także odżywia organizm w czasie gdy brakuje wody i pożywienia , podobnie jak "garby" u wielbłąda lub u "kurdiuk" kazachskiej rasy owiec. Dopiero potem, dzięki "szczęśliwemu zbiegowi okoliczności" służyć może do ochrony mięśni od kłów drapieżników.

8) Sierść kazachskiego wilkodława jest gruba, szczelnie przylegająca do ciała, z mocno rozwiniętym podszerstkiem, długość włosa okrywowego dochodzi do 10 centymetrów. Na szyi u psów samców często tworzy grzywę, a na policzkach"bokobrody".

Charakterystyczną cechą pokrywy włosowej kazachskiego wolkodława , jest nieprzemakalność w dosłownym tego słowa znaczeniu - "woda spływa jak po kaczce".

9) Nogi kazachskiego wilkodława są grube i masywne, dobrze umięśnione, przy czym nie tylko tylne ale i przednie, podczas oglądania od tyłu czy z przodu - równoległe.
Kazachskie tobiety jak już było wspominane nie są wysokonożne.
Długość przedniej nogi od łapy do stawu łokciowego jest mniej więcej równa połowie wysokości w kłębie.
Kąty stawów są dobrze zaznaczone, czego wynikiem są sprężyste, powolne ruchy.

10) Ubarwienie nie jest zbyt różnorodne - czarne, bure, szare, rude - wszystkie ubarwienia mają różne odcienie i zazwyczaj jasne podpalania.

Często u psów nad oczyma występują jasne plamy i jasne wybarwienia wokół oczu, o wyglądzie "okularów".
Psy ciemniejszego ubarwienia z jasnymi plamkami nad oczyma nazywane są "czterookimi".
Na ich temat w Kazachstanie do tej pory krążą różne przesądy.
Ich korzenie tkwią w kulcie psa w dawnych wiekach, a przekształciły się w przesądy wraz z nadejściem islamu.
Psy pstrokatego -"piegowatego", pstrego -"łaciatego" i białego ubarwienia spotyka się rzadko.
 

CECHY  CHARAKTERU - w  dostosowaniu do środowiska i warunków pracy

1) Zachowania społeczne zgodnie z ustaloną hierarchią  

Kazachskie wilkodławy posiadają złożony charakter. Pies ma wyraźne społeczne zachowania. Agresywnie reaguje na obecność potencjalnego rywala w hierarchicznym układzie.
Problemy hierarchii są zazwyczaj rozwiązywane za pomocą walki, która odbywa się według szlachetnych, ustanowionych przez naturę reguł.
Walka praktycznie nigdy nie kończy się śmiercią jednego z przeciwników, z wyjątkiem przypadków "aspołecznych" zachowań, które w zasadzie zawsze są dowodem na "nieczystość krwi" i zachwiania typowej psychiki.
Każdy osobnik zajmuje swoje miejsce w stadzie i wykonuje swoje obowiązki.

2) Kontakt z człowiekiem - niezależnosc i duma

W kontaktach z człowiekiem kazachski wilkodław jest niezależny, nienarzucający się i oddany.
Zachowuje się jak "równy z równym" z człowiekiem, można powiedzieć, że jest partnerem a nie sługą - inaczej niż psy większości innych ras. Ciężko znosi niezasłużoną karę i może to łatwo spowodować utratę kontaktu z właścicielem.

3) Instynkt ochrony terytorium, dobrze zaznaczony  , przy tym kazachski wilkodław nie "szczeka bez powodu". W porównaniu z psami innych ras i odmian CAO, to po prostu milczek.

4) Cechą wrodzoną jego charakteru jest agresja w stosunku do drapieżników, zwłaszcza wilków i psów przypominających swoim wyglądem wilka.

5) Intelekt-  samodzielnosc  , niezaleznosc  

Posiadając wysoki intelekt, kazachskie wilkodławy są zdolne ocenić każdą złożoną sytuację i niezależnie podejmować decyzję.
Z tego to powodu, cechy charakteru kazachskich wilkodławów stanowią poważną przeszkodę w wykorzystywaniu ich w charakterze służbowych psów.

6) Zrównoważenie -  powściągliwosc -

 Chcielibyśmy wyraźnie zaznaczyć, że środkowo  azjatyckie wilkodławy uważane są za najbardziej bezpieczne psy na świecie w stosunku do człowieka, a kazachski wilkodław  -

Tobiet jest najbezpieczniejszy dla człowieka ze wszystkich odmian azjatyckich wilkodławów  !!!..."

Tobiet na nieznanym sobie terenie zachowuje się spokojnie i nie agresywnie. W niektórych przypadkach nieprawidłowego zachowania w stosunku do niego czy do właściciela, wrogość przejawia ostrzeżeniem.

W stosunku do obcych jest nieufny, ale nie agresywny/złośliwy.  
 

Motto  :

DOWIERZAJCIE  BARDZIEJ  PZYRODZIE,  GDYŻ  AZJATA , JAK  MIECZ SAMURAJA , WYKUTY JEST Z  TYSIĄCA  WARSTW  ODZWIERCIEDLAJĄCYCH ETAPY EWOLUCJI."  /W.W.Fadin. /Nowosybirsk. 1997r./

 

na podstawie : 

"'PIES  BOJOWYCH  KRWI"

Inform CAO/.1998    W.A. Ajsenberg

Rostów nad Donem

Autor: Kożachmietow A. D. Współautor: Małaszewicz

Tłumaczenie Justyna  Jachimczak

 oprac. Małgorzata   Dustet