Z wardynia

Owczarek środkowoazjatycki - CAO

STARE I NOWE PROFESJE CAO

Motto: "WALORY ROBOCZE PSÓW ZANIKAJĄ DZIESIĄTKI RAZY SZYBCIEJ NIŻ CECHY FENOTYPOWE"

Owczarek środkowoazjatycki – to prastara rasa psów pasterskich , otrzymana drogą ludowej selekcji , głównie do ochrony stad przed drapieżnikami . Formowana od 4 000 - 5 000 lat poprzez surowy dobór naturalny pod kątem określonych cech roboczych związanych z systemem gospodarki pastersko koczowniczej zaliczana jest do „ ras pierwotnych „
W przypadku ras pierwotnych , związek z konkretnym systemem gospodarczo - kulturowym jest tak silny , że przy zmianie systemu z którego się wywodzą , rasy te albo wymierają , albo poddane nowej, ukierunkowanej na "nowe profesje" standaryzacji , stają się rasami "selekcji planowej".
Taki właśnie los spotkał rasę owczarka środkowo azjatyckiego w krajach cywilizacji europejskiej , inne warunki życia , potrzeby oraz system hodowli planowej ukierunkowany na eksterier i wymogi zurbanizowanych klientów w wielu krajach Europy i Ameryki, zmienił ich pierwotny wygląd i charakter...
Tam jednak , gdzie na skutek historycznych przyczyn rdzenna ludność zachowała ten sam ortodoksyjny tryb życia, który panował setki lat temu, "azjaty" przetrwały do naszych czasów w niezmienionej postaci. Dlatego jedynym regionem na kuli ziemskiej, na którym od 6000 lat, nie uległy one modyfikacji, jest właśnie AZJA ŚRODKOWA.

STARE PROFESJE - PIES KOCZOWNIKA - do ochrony stad przed drapieżnikami .

Motto: "A za plecami Owczarka środkowo azjatyckiego stoi co najmniej 40 wieków.!!! Przypadł mu bardzo niełatwy los , surowy kraj , nieprzerwany czas prób i wieczny wróg WILK!"

W starożytnych czasach do polowań na dzikie zwierzęta, na wojnach przeciwko konnicy i piechocie a wraz z rozwojem pasterstwa do ochrony przemieszczających się z miejsca na miejsce i koczujących stad bydła ,koni, kóz , owiec i karawan przed drapieżnikami : wilkami, niedźwiedziami, hienami, irbisami, kojotami, itp. a także przy stróżowaniu i ochronie domostw i osad.

Wszelkie różnice pomiędzy odmianami CAO , są wyrazem przystosowania poszczególnych populacji , należących do różnych grup ,do jednakowych warunków bytowania i roboczego wykorzystywania. Poszczególne Grupy CAO, różniły się pomiędzy sobą : rozmiarami, formami eksterieru, budową, długością włosa, temperamentem i cechami zachowania.

*Psy - stróżujące " dworowe " obecność psów cięższych form zwanych "dworowymi " , charakterystyczna była dla ludów osiadłych ...używano ich wyłącznie do ochrony , gdyż do pracy pasterskiej były zbyt ciężkie...,,dworowe " - imponujące stróże , cięższe , agresywne i nieufne do obcych , często trzymane na łańcuchach - . duże psy obronne były zawsze drogo cenione i mogły trafiać do innych regionów tylko w charakterze wyjątkowych podarunków , albo w rezultacie zaborczych wypraw wojennych *.

Psy bardziej lekkie i ruchliwe wykorzystywane były przez ludy koczownicze do pasienia i polowań na dzikie zwierzęta ,
* Psy pilnujące bydła czy koni wykształtowały się jako wysoko nożne i szybkie w reakcjach ,

* pilnujące owiec , psy czabańskie , nieco wolniejsze , krępe -nie płoszące stada ale za to skutecznie ochraniające stada od drapieżników , to właśnie słynne psy " wolkodawy" lub „ałabaje „

* psy karawanowe, drobniejsze odmiany psów rozprzestrzeniały się po terenie Azji środkowej , znacznie swobodniej i z karawanami ,pod nazwa "psów karawanowych " , towarzyszyły i ochraniały karawany handlowe .Ten typ "karawanowych " psów, niósł w sobie krew wszystkich możliwych szczepów i ras spotykanych wzdłuż "jedwabnego szlaku " jako jaskrawy przykład kształtowania się typu wyłącznie pod kątem przydatności użytkowej ......

Wykonywana przez tysiąclecia i w tych samych warunkach przyrodniczo- kulturowych PRACA , wykształciła u CAO i doszlifowała do doskonałości dwie podstawowe cechy robocze jak :

1)TERYTORIALNOŚĆ : głównym zadaniem owczarków była przede wszystkim ochrona przed wszelkimi zagrożeniami w obrębie terytorium , wszystkiego co się na nim znajduje oraz pomocy człowiekowi .
Chociaż owczarki środkowoazjatyckie dobrze sobie radzą w roli pasterzy, potrafią zbijać stado, lub tabun, pilnując ażeby się nie rozchodziło, w Rosji rzadko wykorzystywano je do pasienia, powierzając im w pierwszej kolejności trudniejsze zadanie, --PILNOWANIE I OCHRONĘ gospodarstw farmerskich.

  .

.

2) INSTYNKT SOCJALNY : W swojej ojczyźnie Azji środkowej , psy bardzo rzadko pracowały w pojedynkę , a już przy stadzie nigdy . W stadzie kształtowały się złożone relacje , zapewniające w razie konieczności sprawność działań i wzajemną pomoc. !!! samiec lub dorosła suka mogła rzucić się w pojedynkę na wilka ale zawsze miała za plecami wsparcie pozostałych członków stada Chociaż zadaniem owczarka środkowoazjatyckiego nie było zlikwidowanie drapieżnika jako takiego a niedopuszczenie go do stada . Walka w obronie stada zawsze była podyktowana wyższą koniecznością i nieraz kończyła się śmiercią psa.
 

Azjaty ostro reagują na obce psy na swoim terytorium , gdyż w tradycyjnych warunkach psy towarzyszące kierdlom rzadko spotykały inny kierdel .
 
ZASADY WSPÓŁPRACY - UKŁAD:   PASTERZ – PIES
 
 

Przywódcą stada jest pasterz , który ustala reguły i kieruje jednym psem, liderem w stadzie. A lider kieruje stadem z pozostałymi psami. We współzależności pomiędzy psami pasterz się nie miesza. W tak funkcjonującym stadzie , pies może działac całkowicie samodzielnie, egzystując razem ze swoim właścicielem , nawet nie podchodząc do niego blisko . Pies musi znać tylko dwa rozkazy : „Do mnie” i „Poszedł precz”, żadnej tresury nie potrzebuje . Inna komenda to szczucie na wilka i różnie ona brzmi : ksz, ksz; gurg ( wilk ) girsza ( bierz go ). Czabani nie karmią jakoś specjalnie swoich psów, oni je jedynie podkarmiają. PSY otrzymują od pasterzy chleb i suche placki zrobione z maki najgorszego gatunku - coś w rodzaju otrąb Mięso dostają tylko w porze uboju jagniąt na karakuły , podczas wykotów oraz jak wilki zagryzą owce  w tym ostatnim przypadku psy mogą najeść się mięsem w innych przypadkach trafiają im się resztki. Poza tymi sytuacjami psy żywią się same .

Azjata to myśliwy . Łowi , myszy, susły, króliki , szarańcze , świstaki, jaszczurki i inne zwierzęta …..Wszystko co znajduje się na stepie stanowi jego zdobycz.

 \

Ciekawe jest również to, że czabani nie głaszczą swoich psów. Największą pochwałą jest kawałek placka. Uważają, że jeśli będzie się głaskać psa to zepsuje się jego charakter i że będzie on tylko chodził za czabanem i nie będzie spełniał swojej pasterskiej roli.

W tych warunkach , nie każdy pies /stróż stada / wie co to takiego pochwała czy pieszczota . Do objaśnienia błędu jego Pan /czaban / często zadawala się zręcznie rzuconym kamieniem. Pies nie może w żadnym przypadku odchodzić od stada które ochrania . Musi się do niego dostosowywać , jak nie potrafi to jest przeganiany i odchodzi .

UKŁAD: OBCY CZŁOWIEK - PIES
Pies nie może napaść na przechodzącego człowieka, który w żaden sposób nie stanowi zagrożenia dla życia , zdrowia czy majątku czabana. Ale ma obowiązek uprzedzić o jego podejściu, a czaban decyduje czy przepuścić tego człowieka czy nie.

UKŁAD: PASTERZ – PIES - OBCY CZŁOWIEK
z wywiadu z ALIHONEM OTAHONOWICZEM :

"Jak długo istnieje koczownicza hodowla bydła, układ pasterz – pies – obcy (przez obcego rozumie się człowieka, który rozumie nasze rodzime tradycje i obyczaje) jest szczególny.
U nas nie ma nikogo, kto podchodzi do stada owiec i przejawia zachowania agresywne, nie widziałem tego.
U nas ludzie odnoszą się do psa z szacunkiem, czyli do psa ostrzegającego „to moje terytorium!”. Nikt nie zachowa się agresywnie w obecności takiego psa. Nikt nie zechce wyrządzić szkody gospodarzowi albo jego majątkowi, kiedy u jego boku jest pies.
Podszedłszy do stada owiec, obcy będzie czekać za wyznaczoną przez psy granicą. Jeśli psy wypasające owce zobaczą idącego człowieka zaczynają szczekać. Jak Pasterz na nie krzyknie , przestają szczekac i odchodzą. Stado porusza się swobodnie, psy mogą mu towarzyszyć lub obserwować z wygodnej dla nich pozycji… ale bez agresji. Reakcja była zawsze taka sama: psy podbiegały, szczekały, a widząc że tylko przejeżdżamy obok , odchodziły.
Kiedy stado owiec idzie przez kiszłak psy nie napadają na mieszkańców, nawet ich nie obszczekują. Po prostu ich terytorium się przemieszcza i one przemieszczają się razem z nim.
U nas ludzie odnoszą się do psa z szacunkiem. Nocą u nas, nie uprzedziwszy zawczasu nikt nie wejdzie na cudze terytorium. Psy się bardzo uaktywniają. Złodzieje są oczywiście wszędzie, ale rzeczywiście nie słyszałem, żeby ktoś wszedł tam gdzie jest pies. Nie znam przypadku żeby podwórze, stado owiec, gdzie pies swobodnie ochraniał były okradzione. Inaczej w mieście, tu jest dużo sposobów by zneutralizować psa. Kiedy podczas wojny wszyscy mieli broń, a nasz pies samiec nie wpuszczał uzbrojonych ludzi na nasze podwórko, rzucał się, to go po prostu zastrzelili.
Z punktu widzenia Islamu pies to zwierzę nieczyste. Taki stosunek do psa przejawia się w tym , że pies nie był wpuszczany do domu, gdyż z punktu widzenia Islamu jako nieczysty nie powinien do domu w ogóle wchodzić".

Wraz ze zmianą warunków życia , zmieniało się zastosowanie owczarków środkowo-azjatyckich , narzucając im „NOWE PROFESJE „ Dzisiaj w Rosji rasa ta ma dwie podstawowe profesje :

1 ) STRÓŻ OBEJŚCIA
   
 
2) OBROŃCA TOWARZYSZ
    

O ile pierwsza profesja w istocie niczym nie różni się od tradycyjnej to druga profesja OBROŃCA TOWARZYSZ jest szczególnie WSPÓŁCZESNYM , MIEJSKIM WYNALAZKIEM ....!!!!
Uważa się że CAO posiada predyspozycje na dobrego Psa Towarzysza - Obrońcę i Psa -Ochroniarza. Skąd taka opinia ?
Ponieważ CAO jest odpowiednim psem do utrzymania w środowisku miejskim, posiada wysokie walory bojowe i nieustraszoność , jest odporny psychicznie , nie „przepala „ się przy pracy , nie atakuje bez powodu ( typowa reakcja : aktywna obrona ) a w razie potrzeby działa bardzo skutecznie. Cechy te, wypracowane na przestrzeni wieków przy ochronie stad lub domostw jako psy „ dworowe „ , pozwalają na wykorzystanie turkmeńskiego /środkowo azjatyckiego wołkodawa, również w obronie i służbie ochroniarskiej lub wartowniczej.
Niewątpliwie ta nowa profesja stawia przed owczarkiem środkowo azjatyckim nowe wymagania !!!!.

1. ORIENTACJA NA CZŁOWIEKA

Jest to przede wszystkim większa niż w tradycyjnych warunkach "orientacja " na człowieka . Odwrotnie jak stróż stada , od którego nie wymagano koniecznie podchodzenia blisko do .swojego Pana , mieszkaniec miasta dąży ., aby pies przyjaźnił się z nim , zwracał na niego uwagę , wyraźnie wyróżniał go spośród innych ludzi , właśnie jako Pana , jako swojego przyjaciela . .
Często ,nawet najbardziej odpornych irytuje gdy pies biega sobie sam , nigdy nie podchodzi, aby go poklepać, czy pogłaskać ...relacje miejskiego psa ze swoim Panem kształtują się jak relacje w stadzie - człowiek przywódca podświadomie lub zupełnie świadomie , pragnie oznak poważania i szacunku ze strony psa

2. ZANIECHANIE GENETYCZNIE ZAKODOWANEJ AGRESJI DO OBCYCH PSÓW I INNYCH   DRAPIEŻNIKÓW .

Jako przyszłemu "obrońcy swojego Pana " – w psie należy od jak najmłodszego okresu życia zwalczać agresje do innych psów ...należy dokonać jakby 'rozmycia " tak ważnego dla Azjaty pojęcia stada w obronie przed "drapieżnikami "
Zupełnie na nic jest wychowywanie psa walczącego, gdyż w ferworze bójki może on całkowicie zapomnieć o konieczności ochraniania swojego Pana .. ?

3. SAMODZIELNY OBROŃCA CZŁOWIEKA

Pies obrońca powinien również umieć pracować jednakowo dobrze w różnych szybko zmieniających się warunkach ,z ochrony podwórza powinien szybko przestawić się na towarzysza na hałaśliwej miejskiej ulicy , w zamkniętych przestrzeniach , w środkach transportu, aby nie denerwował się i nie złościł i w każdym momencie był zdolny do pracy

4. RADYKALNE ZMIANY W WIELOWIEKOWEJ FORMIE PRACY

Różnica w pracy , Psa – Towarzysza , polega przede wszystkim na tym że pies nie pracuje w stadzie a w pojedynkę - i to że roboczych nawyków uczy go nie matka i dorosłe psy ze stada ..( na których pomoc w razie zagrożenia pies może zawsze liczyć ) a człowiek .
W warunkach miejskich psa wspiera jedynie Pan i to bynajmniej nie zawsze . dlatego pies powinien ustalić sam taktykę walki , określić sposób postępowania i osiągnąć zwycięstwo nie mając żadnych "tyłów " .
W rezultacie nauczenie psa , jakie sytuacje są niebezpieczne i zasługują na uwagę , a jakie nie , jak się zachowywać i zwyciężać , przypada właścicielowi lub z pomocą doświadczonego i znającego specyfikę rasy CAO szkoleniowcy .

na podstawie :
E.N. Myczko " obecne profesje , wychowanie i tresura "
z wywiadu Natalii Karasowej  http://irkcao.narod.ru/stat/stat181.htm  z Latifi Alihon Otahonowicz  http://www.ysolom.fora.pl/czytelnia,25/wywiad-latifi-alihon-otahonowicz-porownaie-zachowan-cao,474.html
tłumaczyła : JMJ. Majewska , Justyna Jachimczak ,
opracowała: Małgorzata DUSTET